Nijerya, Federal Gelir İdaresi’nin (FIRS) dijital vergi dönüşüm programı kapsamında ülke çapında bir e-Fatura sistemi hayata geçirmektedir. Tüccar-Alıcı Çözümü (FIRSMBS) adı verilen bu sistem, KDV mükellefi işletmelerin, alıcıya gönderilmeden önce FIRS tarafından gerçek zamanlı olarak doğrulanan yapılandırılmış e-Faturalar düzenlemesini zorunlu kılmaktadır.
Uygulama ilk etapta, yıllık cirosu ₦5 milyar (yaklaşık 3,2 milyon USD) ve üzeri olan büyük mükellefleri kapsamakta olup, sonraki aşamalarda orta ve küçük ölçekli işletmelere de yaygınlaştırılacaktır.
Bu düzenlemenin temel amacı; vergi kayıp ve kaçaklarını azaltmak, uyumu güçlendirmek, hükümete ekonomik işlemler üzerinde gerçek zamanlı şeffaflık sağlamak ve işletmelerin faturalama süreçlerini daha verimli hale getirmektir.
Uygulama Takvimi
- Eylül 2024 – FIRS, vergi dijitalleşme stratejisi kapsamında e-Fatura sistemini duyurdu.
- Mart 2025 – Büyük mükelleflerle toplantılar yapıldı.
- Temmuz 2025 – Yıllık cirosu ₦5 milyar ve üzeri olan büyük mükelleflerle pilot uygulama başlatıldı.
- 1 Ağustos 2025 – Büyük mükellefler için e-Fatura zorunluluğu yürürlüğe girdi.
- 11 Ağustos 2025 – Sisteme geçiş süresi 1 Kasım 2025 tarihine kadar uzatıldı.
- 2026 itibarıyla – Kademeli olarak orta ve küçük ölçekli işletmeler de kapsama alınacak.
Kapsam
Nijerya’daki e-Fatura zorunluluğu, hem yerli hem de yabancı KDV mükellefi tedarikçileri kapsamakta olup; işletmeden işletmeye (B2B), işletmeden devlete (B2G) ve yüksek tutarlı işletmeden tüketiciye (B2C) işlemleri içermektedir.
Uygulamanın ilk aşamasında, yıllık cirosu ₦5 milyar ve üzeri olan büyük mükellefler hedeflenmekte; daha küçük ölçekli işletmeler ise sonraki aşamalarda sisteme dahil edilecektir.
Kapsam ayrıca, Nijerya Merkez Bankası’nın düzenlemeleri doğrultusunda ithalat ve ihracat faturalarını da içermektedir. Böylece sınır ötesi ticaretin e-Fatura çerçevesine tam olarak entegre edilmesi sağlanmaktadır.
Yetkili Kurum ve Yasal Dayanak
- FIRS Kuruluş Yasası 2007 – 25. ve 26. maddeler, teknoloji tabanlı vergi otomasyonuna yetki vermektedir.
- Nijerya Vergi İdaresi Yasa Tasarısı (NTAB) – Cezaların uygulanması ve yaptırımlar için hukuki çerçeveyi sağlar.
- Ulusal Bilgi Teknolojileri Geliştirme Yasası 2007 – NITDA, teknik standartları belirler ve Erişim Noktası Sağlayıcılarını (APPs) akredite eder.
Gönderim Detayları
- Peppol BIS Billing 3.0 UBL standartlarına göre yapılandırılacaktır.
- Kabul edilen formatlar: XML veya JSON.
- B2B/B2G işlemleri: Faturalar, FIRSMBS üzerinden ön onaya tabidir; fatura alıcıya iletilmeden önce IRN ve CSID numaraları verilir.
- B2C işlemleri: Faturalar, düzenlendikten sonraki 24 saat içinde raporlanmalıdır.
- Sisteme erişim, FIRSMBS portalı veya REST API üzerinden, dijital sertifika ile kimlik doğrulama yapılarak sağlanır.
- APP’ler (Access Point Providers) veri iletiminde aracı olarak görev yapar ve NITDA tarafından akredite edilmiş olmalıdır.
Cezalar
- B2C işlemlerinde geç bildirim için günlük ₦50.000 para cezası uygulanır.
- B2B/B2G işlemlerinde geçersiz faturalar için KDV indirimi hakkı kaybedilir.
- Uyum sağlanmaması durumunda APP’lerin (Erişim Noktası Sağlayıcıları) akreditasyonu iptal edilir.
SNI Size Nasıl Yardım Eder?
SNI’ın çözümü, mükelleflerin verilerini doğrudan muhasebe veya ERP sistemlerinden alarak, FIRS yönergelerine uygun elektronik formata (XML veya JSON) dönüştüren uçtan uca bir çözüm sunar. Bu çözüm; verilerin FIRS TaxPro-Max platformuna doğrudan entegrasyon yoluyla ya da akredite hizmet sağlayıcılar aracılığıyla güvenli şekilde iletilmesini sağlar.
SNI’ın Nijerya e-Fatura çözümü, hem giden hem de gelen fatura süreçlerini uçtan uca destekler Giden faturalar, güvenli API veya web servisleri aracılığıyla doğrudan FIRS’e gönderilir ve gerçek zamanlı olarak doğrulanır. Gelen faturalar, FIRS sistemleriyle entegrasyon sayesinde düzenli aralıklarla otomatik olarak alınır ve ERP’ye entegre edilir. Böylece işletmeler, tüm gelen belgeleri anlık olarak görüntüleyebilir.
Tüm gelen faturalara, kullanıcı dostu SNI Inbound Cockpit üzerinden erişilebilir. Bu arayüz; faturaların etkin bir şekilde izlenmesini, incelenmesini ve yönetilmesini sağlar. Belgeler hem makine tarafından okunabilir (XML/JSON) hem de insan tarafından okunabilir (PDF/HTML) formatlarda sunulur; böylece uyum, iç kontroller ve denetim hazırlığı desteklenir.
SNI ayrıca otomatik fatura mutabakatı özelliğiyle işletmelere ek kolaylık sağlar. Gelen faturaları satın alma siparişleri, mal girişleri veya finansal kayıtlarla akıllı şekilde eşleştirerek manuel işlemleri en aza indirir, hataları azaltır ve ödeme süreçlerini hızlandırır.
SNI çözümü, mevcut sistem versiyonlarında herhangi bir güncelleme gerektirmeden entegre olur ve SAP sürümlerinden bağımsız çalışır. SAP ECC 4.7 ve üzeri, SAP R/3, SAP S/4HANA ve SAP Business Technology Platform (BTP) ile uyumludur. Ayrıca, farklı ERP sistemleriyle entegre olabilen ERP-bağımsız çözümler de sunmaktadır.
SNI’ın yerel e-Fatura platformu sayesinde, Nijerya’daki işletmeler FIRS mevzuatına tam uyum sağlarken operasyonel verimlilik ve finansal kontrol süreçlerini de güçlendirebilir.